流水的公主风铁打的范爷 范冰冰佩戴高级珠宝现身纽约
 | Bài vi?t này c?n thêm chú thích ngu?n g?c ?? ki?m ch?ng th?ng tin. |
C? tr?n (còn g?i là c? t?ng) là m?t trong ba lo?i c? trong c? th? con ng??i và m?t s? ??ng v?t (hai lo?i kia là c? x??ng và c? tim). T?p h?p các c? tr?n th??ng bao xung quanh các c? quan r?ng hay các ?ng d?n trong c? th? bao g?m d? dày, ru?t, bàng quang, d? con hay t? cung, m?ch máu và các ???ng d?n khí trong ph?i.
Các t? bào c? tr?n ??n l? c?ng ???c phát hi?n phan b? trên kh?p các c? quan và trong các bó nh? c?a các t? bào có liên quan t?i l?ng/tóc trên da và con ng??i c?a m?t.
Quá trình co gi?n c?a các c? tr?n bao quanh các c? quan r?ng có th? ?i?u ch?nh các lu?ng ch?y bên trong các c? quan r?ng b?ng cách thay ??i ???ng kính c?a các c? quan r?ng ?ó. Quá trình co gi?n c?a các c? tr?n ???c ?i?u khi?n b?ng h? th?ng th?n kinh t? ch? (autonomic nervous system), các hócm?n (hormone), các paracrine và các tín hi?u hóa h?c lan c?n khác. Tuy nhiên, m?t vài c? tr?n co gi?n ngay c? khi v?n kh?ng có m?t tín hi?u nào xu?t hi?n t?i nh?ng vùng lan c?n xung quanh nó.
So v?i c? x??ng, s?i c? tr?n có kích th??c nh? h?n nhi?u. Chúng có ???ng kính kho?ng 2 ??n 5 micromet và chi?u dài t? 20 ??n 50 micromet. Tuy nhiên nhi?u nguyên ly trong c? tr?n c?ng gi?ng nh? ? c? van, trong ?ó quan tr?ng nh?t là l?c h?p d?n gi?a s?i actin và s?i myosin ?? gay co c? là nh? nhau ? c? hai lo?i c?.
C? tr?n c?a các c? quan khác nhau th??ng r?t khác nhau. Nh?ng ?? ??n gi?n hóa có th? chia c? tr?n làm hai lo?i chính:
- C? tr?n nhi?u ??n v?: g?m nhi?u s?i c? tr?n riêng r?, m?i s?i ho?t ??ng hoàn toàn ??c l?p, ???c ?i?u khi?n b?i m?t k?t cu?i c?a th?n kinh ??n ??c. M?t ngoài c?a s?i c? ???c bao ph? b?i m?t l?p m?ng gi?ng màng ?áy, là h?n h?p c?a s?i collagen và glycoprotein, có tác d?ng tách r?i các s?i c?. Ho?t ??ng c?a c? tr?n nhi?u ??n v? ???c ki?m soát b?i nh?ng tín hi?u th?n kinh. Nh?ng c? tr?n nhi?u ??n v? c?a c? th? nh?: s?i c? tr?n c?a c? mi, c?a gi?ng m?t, các c? d?ng l?ng, v.v.
- C? tr?n m?t ??n v?: có ngh?a là toàn b? kh?i l??ng hàng tr?m ??n hàng tri?u s?i c? cùng co ??ng th?i nh? m?t ??n v? duy nh?t. Các s?i c? th??ng t?p trung l?i thành t?ng l?p ho?c t?ng bó, màng c?a chúng dính vào nhau ? nhi?u ?i?m, do ?ó l?c sinh ra trong m?t s?i c? có th? truy?n sang s?i bên c?nh. Các màng s?i c? còn n?i v?i nhau b?i nhi?u khe n?i qua ?ó các ion c?ng ???c truy?n su?t s?i c? sang s?i lan c?n làm cho các s?i c? cùng co ??ng th?i. Lo?i c? tr?n này ???c g?i là c? tr?n h?p bào, th??ng g?p ? các t?ng r?ng nh? ru?t, ?ng m?t, ni?u qu?n, t? cung, m?ch máu, do ?ó c?ng ???c g?i là c? tr?n t?ng.